برادران کارامازوف

پیرنگ اصلی رمان «برادران کارامازوف» از یک کهن‌الگو پیروی می‌کند: کشتن پدر به دست فرزند یا همان پدرکشی. اما نویسنده تنها درصدد بیان یک داستان جنایی نبوده. در خلال بیان قصه‌ی خانواده‌ی کارامازوف، داستایفسکی به جنبه‌های گوناگون زندگی و افکار و ایده‌ها می‌پردازد: از مذهب و دین و جایگاهش در زندگی تا مسئله‌ی شر و دروغ و ایمان. قصه‌ی رمان از جایی آغاز می‌شود که پسر بزرگ خانواده درصدد گرفتن حق ارث خود از پدرش برمی‌آید. پدر خانواده فیودور پاولوویچ کارامازوف مردی است عیاش و زن‌باره که به درخواست پسر و نیز دیگر پسرهایش اعتنایی ندارد. همچنین او با پسر بزرگش دیمیتری بر سر تصاحب یک زن، که فاحشه است رقابت دارند. آن دو ناسزا و مشت و لگد حواله‌ی یکدیگر کرده‌اند و تهدیدهایی بر زبان‌شان جاری شده که همگان از آن باخبرند و زمانی‌که پیرمرد به قتل می‌رسد طبیعتاً سوءظن متوجه دیمیتری می‌شود. اما در واقع قاتل اسمردیاکوف، پسر نامشروع پیرمرد است. اما در اساس این ایوان ــ پسر دوم ــ است که قاتل است که بی‌اعتقادی و الحادش به اسمردیاکوف منتقل می‌شود تا به نتیجه‌ی نهایی‌اش برسد و فکر جنایت را به اسمردیاکوف القا کند. پس از آنکه اسمردیاکوف خودش را حل‌آویز می‌کند و دیمیتری به جرم قتلی که مرتکب نشده به سیبری تبعید می‌شود ایوان به دلیل آگاهی و علمش بر خطاهای خویش دیوانه می‌شود.