معرفی کتاب
رمان کلاسیک ایتالیایی «نان و شراب» نوشتهی اینیاتسیو سیلونه برای مطرح کردن گرایشات ضد فاشیسم و ضد کمونیست تحسین شده است، اما از طرفی میتوان این کتاب را بررسی ماهیت کلیسا و شکاف میان مذهب سازماندهیشده و اخلاقیات واقعی دانست. «نان و شراب» جزو سهگانهی ابروتزو است که رمانهای «فونتامارا» و «دانهی زیر برف» در همین مجموعه قرار دارند.
«نان و شراب» در چه دورهای نوشته شد؟
سیلونه این رمان را در تبعید و در 1935 نوشت؛ زمانی که موسولینی و طرفدارانش در اوج بودند. اما سیلونه در 1955 «نان و شراب» را بازنویسی کرد، چون قصد داشت داستان را کوتاهتر و شفافتر کند.
شخصیت اصلی رمان «نان و شراب»
پیترو سپینا، انقلابیای است که مثل خود نویسنده یک دلمشغولی را دارد و بعد از سالها غیبت و تبعید حالا به وطنش بازگشته است. در بخش عمدهای از رمان او خودش را یک کشیش کاتولیک در دهکدهای کوهستانی جا میزند و درگیر مصیبتها و دشواریهای کشاورزان آنجا میشود.
«نان و شراب» در کدام گونهی ادبی جای میگیرد؟
• از آنجا که رمان به مسائل سیاسی و اجتماعی به خصوص ظهور فاشیسم و کمونیسم در ایتالیای اوایل قرن بیستم و تأثیر این ایدئولوژیها بر زندگی مردم عادی میپردازد، در گونهی ادبیات سیاسی یا رئالیسم اجتماعی قرار میگیرد.
• روی دادن وقایع داستان در دوره و مکان خاصی (ایتالیای دههی 1930) و به تصویر کشیدن وقایع تاریخی و چهرههای حقیقی، این رمان را در گونهی ادبیات تاریخی قرار میدهد.
• «نان و شراب» دربردارندهی عناصر ادبیات مذهبی است، چون شخصیت محوری داستان، پیترو سپینا، کشیش سابق کاتولیک حالا در مواجهه با بحران سیاسی با ایمان و عقایدش دست به گریبان شده است.
با چه مضامینی در رمان «نان و شراب» مواجه میشویم؟
• انتقاد از فاشیسم و استالینیسم و پرداختن به شیوههایی که حکومتهای توتالیتر از تبلیغات و خشونت برای کنترل و مرعوب کردن مردم استفاده میکنند.
• بررسی نقش مذهب در زندگی مردم و تقلا برای حفظ ایمان در مواجهه با آشفتگی سیاسی و بحران فردی.
• پرداختن به تنش میان آزادی فردی و خواستههای جامعه و همچنین تأثیر ایدئولوژیهای سیاسی بر هویت فردی.
• بررسی ماهیت خیانت، هم فردی و هم سیاسی، و دشواری وفادار ماندن به اصول و عقاید در هنگام رویارویی با خطر و شکنجه.
نویسنده در «نان و شراب» چه میخواهد بگوید؟
هدف سیلونه در «نان و شراب» کشف دوبارهی قدرت دگرگونکنندهی نمونهی اصلی و اولیهی مسیحیت و سوسیالیسم است که عاری از ایدئولوژی هستند. به این ترتیب، مسیحیت و سوسیالیسم شکل یک مجموعه قانون را به خود نمیگیرند بلکه سبک زندگی میشوند. او معتقد است میان «با دیگران همانطور رفتار کن که دوست داری با تو رفتار کنند» و «از هر کس طبق تواناییاش» انتظار داشته باش، «به هر کس طبق نیازش» رسیدگی کن، مرز باریکی وجود دارد.
انتشار «نان و شراب» چه بازتابی داشت؟
به خاطر انتقاد به حکومت فاشیستی، ابتدا چاپ و انتشار کتاب در ایتالیا ممنوع اعلام شد. هرچند، در کشورهای دیگر مانند آمریکا و انگلیس، این کتاب خوانده و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
جوایز و عملکرد «نان و شراب»
در دورهی انتشار کتاب، مراسم جوایز ادبی مثل این روزها رایج نبود و طبیعتاً «نان و شراب» از چنین تقدیری بینصیب ماند. هرچند، این اثر به محض انتشار خوانندگان بسیاری را مجذوب خود کرد و امروز «نان و شراب» جزو آثار ادبیات کلاسیک ضد فاشیسم شناخته میشود. بسیاری از منتقدان «نان و شراب» را برای محکوم کردن توتالیتاریسم و به تصویر کشیدن گرفتاریهای مردم عادی تحت حکومت سرکوبگر ستودهاند. همچنین از این رمان برای به نمایش درآوردن زندگی و فرهنگ ایتالیایی و همینطور بررسی موضوعاتی مانند ایمان، سیاست و سرشت انسانی تقدیر کردهاند.
چه ترجمههایی از این کتاب در فارسی در دسترس است؟
محمد قاضی، انتشارات امیرکبیر
رضا ستوده، نشر نگاه
مینا شیواپور، انتشارات پارمیس
دیگر آثار اینیاتسیو سیلونه
خروج اضطراری، ترجمهی مهدی سحابی، نشر ماهی
مکتب دیکتاتورها، ترجمهی مهدی سحابی، نشر ماهی
دانه زیر برف، ترجمهی مهدی سحابی، انتشارات امیرکبیر
یک مشت تمشک، ترجمهی بهمن فرزانه، انتشارات امیرکبیر
فونتامارا، ترجمهی منوچهر آتشی، انتشارات امیرکبیر
ماجرای یک پیشوای شهید، ترجمهی محمد قاضی، انتشارات فرهنگ جاوید
روباه و گلهای کاملیا، ترجمهی بهمن فرزانه، انتشارات امیرکبیر
راز دل لوکا، ترجمهی بهمن رئیسی، انتشارات آزادمهر
اگر از این کتاب خوشتان آمد، اینها را هم پیشنهاد میکنیم
ظلمت در نیمروز، آرتور کستلر، ترجمهی مژده دقیقی، نشر ماهی
مزرعهی حیوانات، جورج اورول، ترجمهی احمد کساییپور، نشر ماهی
ماه پنهان است، جان اشتاینبک، ترجمهی شهرزاد بیات موحد، نشر ماهی
کتاب بیگانه، آلبر کامو، ترجمهی پرویز شهدی، نشر مجید (به سخن)
مروری بر آنچه خواندیم
• رمان کلاسیک ایتالیایی «نان و شراب» نوشتهی اینیاتسیو سیلونه را میتوان نگاهی به ماهیت کلیسا و شکاف میان مذهب سازماندهیشده و اخلاقیات واقعی دانست.
• سیلونه این رمان را در تبعید و در 1935 نوشت؛ زمانی که موسولینی و طرفدارانش در اوج بودند.
• رمان به مسائل سیاسی و اجتماعی به خصوص ظهور فاشیسم و کمونیسم در ایتالیای اوایل قرن بیستم و تأثیر این ایدئولوژیها بر زندگی مردم عادی میپردازد، بنابراین در گونهی ادبیات سیاسی یا رئالیسم اجتماعی قرار میگیرد.
• هدف سیلونه در «نان و شراب» کشف دوبارهی قدرت دگرگونکنندهی نمونهی اصلی و اولیهی مسیحیت و سوسیالیسم است که عاری از ایدئولوژی هستند.
• «نان و شراب» جزو آثار ادبیات کلاسیک ضد فاشیسم شناخته میشود و بسیاری از منتقدان آن را برای محکوم کردن توتالیتاریسم و به تصویر کشیدن گرفتاریهای مردم عادی تحت حکومت سرکوبگر ستودهاند.
• طی جنگ جهانی دوم، سیلونه به واسطهی نوشتن رمانهای ضد فاشیستی تأثیرگذار، از جمله «فونتامارا» و «نان و شراب»، به شهرت جهانی رسید.
یک جرعه از کتاب
خلاصه کتاب
در نهایت، سپینا به رم میرود و به هویت اصلی خودش بازمیگردد. در آنجا میبیند دانشآموزان در حمایت از موسولینی و جنگ تظاهرات کردهاند. با یکی از دانشآموزان دلسرد دوست میشود که بعداً وقتی سعی دارد بمبی را برای خراب کردن کلیسا آماده کند، کشته میشود. سپینا در رم میچرخد و گرافیتیهایی با موضوع ضد جنگ روی دیوارها میکشد اما کسی او را میبیند و تهدیدش میکند که اسمش را به مأمورها میدهد.
پائولو نزد بِنهدتو میرود. هر دو به این نتیجه رسیدهاند که کشور در تنگناست، اما نمیتوانند راهحلی بیابند. بنهدتو فعالیتش را در مسائل سیاسی ایتالیا بیشتر میکند و به خاطر صحبتهای صریح و بیپردهاش، شناسایی میشود. در یک گردهمایی، او را با زهر مسموم میکنند. پائولو که دیده است بسیاری از دوستانش از سوی نیروهای طرفدار دولت تهدید یا کشته شدهاند، به کوهستانهای برفی ایتالیا پناه میبرد. دوست او، کریستینا، ردپای او را دنبال میکند. و رمان در جایی تمام میشود که کریستینا در کوهستان سرگردان است و امید دارد پائولو را پیدا کند.
درباره نویسنده
سوالات متداول
• طرفداران ادبیات سیاسی و رئالیسم اجتماعی