دکتر ژیواگو

این کتاب در هفده فصل سامان یافته است.
رمان هم اثری حماسی است هم شرح‌حالی خودنوشت. رمان درباره‌ی یوری ژیواگویِ پزشک ـ شاعر است و به هنرش، عشق‌هایش و ناکامی‌هایش در دهه‌های قبل و بعد از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه می‌پردازد.
ژیواگو را بعد از مرگ پدر و مادرش، یک خانواده‌ی پولدار روشنفکر مسکویی به فرزندخواندگی می‌پذیرد. او در این محیط روشنفکرانه و سطح بالا، قریحه‌ی خود را برای سرودن شعر و شفای بیماران کشف می‌کند. ژیواگو دانشکده‌ی پزشکی را تمام می‌کند و با تونیا، دختر همان خانواده‌ای که نزد آن‌ها بزرگ شده است، ازدواج می‌کند. ژیواگو طی جنگ جهانی اول، موقعی‌که مشغول خدمت در یک بیمارستان صحرایی در روسیه‌ی جنوبی است، با پرستاری به اسم لارا آنتیپووا آشنا و عاشقش می‌شود.
ژیواگو در ۱۹۱۷ نزد خانواده‌اش بازمی‌گردد اما می‌بیند که شهر تغییرات زیادی کرده است. مسکو حالا تحت نظارت انقلابیون سرخ است و به‌واسطه‌ی آشفتگی‌های انقلاب در رنج است و ساکنانش گرسنگی می‌کشند. دنیای کهنه‌ی هنرها، اوقات فراغت و پاتوق‌های روشنفکری تماماً محو و نابود شده است. شور و شوق اولیه‌ای که ژیواگو به انقلابیون بالشویک داشت خیلی زود از بین می‌رود. او از ترس شیوع بیماری حصبه، به همراه خانواده‌اش عازم واریکینو، ملک خانوادگی‌شان در منطقه‌ی اورال، می‌شود. ژیواگو در نزدیکی واریکینو، در شهر یوریاتین، دوباره لارا را می‌بیند. شوهر لارا برای انجام مأموریت‌های جنگی به همراه ارتش سرخ به دوردست‌ها رفته است. آتش عشق ژیواگو به لارا دوباره شعله می‌کشد، اما او از اینکه دارد به همسرش خیانت می‌کند، در رنج و عذاب است.
ژیواگو سپس به چنگ گروهی از سربازان روستایی می‌افتد و از نزدیک شقاوت‌ها و قساوت‌های جنگ داخلی روسیه را که هم در اردوی ارتش سرخ رخ می‌دهد و هم در اردوی دشمنان آن‌ها یعنی نیروی ضدبالشویک، مشاهده می‌کند. ژیواگو سرانجام از کارزار نبرد انقلابی می‌گریزد و به خانه برمی‌گردد اما می‌بیند که خانواده‌اش با این تصور که او مرده است از کشور گریخته‌اند. او به معاشرت با لارا ادامه می‌دهد.
با نزدیک شدن جنگ به اورال، ژیواگو و لارا به خانه‌ای روستایی در واریکینو پناه می‌برند. برای لحظاتی کوتاه، جهان ساکت و آرام می‌شود، الهه‌ی خلاقیت هنری ژیواگو بازمی‌گردد و او شروع می‌کند به سرودن و نوشتن اشعارش. صدای زوزه‌ی گرگ‌ها در بیرون، نشانه‌ای است از فناپذیری محتوم رابطه‌ی ژیواگو و لارا. با پایان جنگ داخلی و تحکیم قدرت بالشویک‌ها دست سرنوشت باعث جدایی ژیواگو و لارا برای همیشه می‌شود. لارا عازم شرق دور روسیه می‌شود و ژیواگو هم به مسکو برمی‌گردد و سرانجام در ۱۹۲۹ می‌میرد.
او مجموعه‌ای از اشعارش را به‌جا می‌گذارد که فصل پایانی رمان را تماماً به خود اختصاص داده و به مثابه‌ی میراث هنری ژیواگو و اصولی است که وی در زندگی به آن‌ها باور داشت.