دربارهی کتاب «تاریخ بیخردی»
معرفی کتاب
از دیرباز تا به امروز، تمام کسانی که به نوعی با تاریخ سروکار داشتند، همواره یکی از بزرگترین فواید «تاریخ» را عبرتآموزی از گذشته و امکان انتخاب راههای صحیحتر برای آینده براساس تجارب گذشتگان ذکر کردهاند. اما تاکنون کمتر کتاب تاریخی تألیف شده است که توانسته باشد با زیبایی هر چه تمامتر این فایدهی تاریخ را با ذکر نمونههای متعدد از نابخردی حکومتها و صاحبان قدرت در طول زمان برای خوانندگان تاریخ نشان دهد. باربارا تاکمن در کتاب «تاریخ بیخردی» با هوشمندی و مهارتی کمنظیر و با تحقیقی مستند زوایای پنهان و ظاهراً معمولی حوادث گوناگون تاریخ غرب را طی بریدههایی از آن تاریخ طولانی شرح میدهد و با تجزیه و تحلیل آنها، به درستی نشان میدهد که غالب قدرتمندان در طول تاریخ بدون هیچ توضیح منطقی و بیشتر برای حفظ غرور نابهجا و منافع زودگذر، چشم بر حقایق ملموس و عینی بستهاند و لطمات جبرانناپذیری بر منافع خود و سرزمینهایشان وارد کردهاند.
«تاریخ بیخردی» چه میخواهد بگوید؟
آنچه نویسنده «تاریخ بیخردی» میخواهد در کتاب پرحجم خود بگوید جز این نیست که اِعمال سیاستهای نابخردانه توسط حکومت یا طبقهی حاکم یا صاحبان قدرت امری است همیشگی و ناگزیر، که در طول تاریخ ملازم زمامدارای و قدرتمداری و حکومتگری بوده و هست و خواهد بود. این جبر تاریخی بیخردی از آن رو ممکن است باعث ناامیدی بشر باشد که به نظر نویسندهی کتاب اجتنابناپذیر و حتمی است. در هر زمان و هر جا و در هر نظام که قدرت به گونهای اعمال میشود این اتفاق رخ میدهد و صرفاً با توجه به اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی تغییر شکل مییابد. در واقع نویسندهی «تاریخ بیخردی» میگوید انسان تا زمانیکه در جامعهای زندگی میکند که عدهای زمامدار و بر آن حکومت میکنند همواره باید در انتظار بروز بیخردی حاکمان باشد.
چرا خواندن «تاریخ بیخردی» برای همه توصیه میشود؟
«تاریخ بیخردی»، تنها یک کتاب تاریخی نیست؛ کتابی است که برشهایی از تاریخ را از منظری جدید نگاه میکند و این امکان را به ما میدهد تا با تعمق در آنها، بتوانیم بیخردی تصمیمگیریهای هرروزهٔ سیاسی و اجتماعی را در اطرافمان کنکاش کنیم و به آنها پی ببریم. از این منظر کتابی است که نهتنها برای مطالعهٔ تاریخ، بلکه برای دید پیدا کردن به عواقب تصمیمگیریها در دیگر عرصههای اجتماع نیز میتواند مفید و کارساز باشد. همچنین ادبیات روان و داستان گونهٔ آن کمک میکند تا بهراحتی خوانده شود و قابلیت استفادهی عمومی هم داشته باشد.
موضوع اصلی «تاریخ بیخردی» چیست؟
میتوان گفت کتاب «تاریخ بیخردی» دربارۀ عبرت است. اینکه چرا تاکنون و در عمل تاریخ نتوانسته است موجب عبرت بازیگران خود شود و از تکرار اشتباهات پیشین از سوی تصمیمگیران مسائل سیاسی و اقتصادی جلوگیری کند، سؤالی است که پاسخ آن را به میزان زیادی با مشاهدۀ ارزیابی اشتباهات تصمیمگیرندگان سیاسی دورههای مختلف تاریخ غرب، از نبرد تروا تا لشگرکشی امریکا به ویتنام، در کتاب میتوان پیدا کرد.
اهمیت «تاریخ بیخردی» در چیست؟
این کتاب سفری است روحی و ذهنی به عمق تباهی و بیخردی بشریت که نه زمان میشناسد و نه مکان. سفر خواننده در این کتاب از تروا آغاز میشود و به ویتنام ختم میشود و با بیخردیها و اشتباهات مونتزما و آگامننون آشنا میشویم تا به نابخردیها و حماقتهای لیندون جانسون و ریچارد نیکسون میرسیم. باربارا تاکمن در این کتاب نشانمان میدهد که چگونه این جنگها و تغییرات بزرگ سیاسی در تاریخ جهان، نه براساس عقل و اندیشه و خردورزی که همگی همانا برپایهی جهل، فساد، خرافهپرستی و کهنهپرستی رهبران و بازیگران اصلی بوده است.
نویسندهی کتاب «تاریخ بیخردی» را چطور نوشته است؟
باربارا تاکمن از مورخان سرشناس تاریخ است. او برای نوشتن «تاریخ بیخردی» بخشی بزرگ از عمر خود را در میان کتابهای تاریخ و اسناد تاریخی سپری کرده است. نویسنده در کار نگارش تاریخ از شگردهای داستاننویسی بهره میگیرد و همین جاذبهی ادبی، آثار او را مورد پسند عموم کرده و پرفروش ساخته است. گفتنی است که باربارا تاکمن با «تاریخ بیخردی» برندهی جایزهی ملی کتاب تاریخ امریکا هم شده است.
ترجمههای فارسی آثار نویسندهی «تاریخ بیخردی»
خوشبختانه مهمترین آثار تاکمن به فارسی ترجمه شدهاند. اگر از «تاریخ بیخردی» خوشتان آمد سایر آثار او از جمله «برجفرازان» با ترجمهی عزتالله فولادوند، «توپهای ماه اوت» با ترجمهی محمد قائد و «سلام اول» با ترجمهی حسن افشار را هم بخوانید.
و اگر به کتابهای تاریخی علاقهمندید میتوانید کتاب هنر در گذر زمان را نیز دست بگیرید.